Zdrada w związku to doświadczenie, które odbiera poczucie bezpieczeństwa i rujnuje zaufanie do partnera. Cała dotychczasowa rzeczywistość rozpada się na kawałki, a w poukładane do tej pory życie, wkrada się chaos. U osoby zdradzonej dochodzi obniżenia poczucia własnej wartości, a odczuwany ból psychiczny może mieć długoterminowe konsekwencje. Niezależnie od tego, czy zdradzony chce ratować związek, czy też woli zaangażować się w inną relację – zdrada pozostawia ślad i często potrzebna jest pomoc doświadczonego terapeuty. Jakie są przyczyny angażowania się w romans oraz jego konsekwencje zgodnie z teorią EFT? Czy można odbudować szczęśliwy związek po zdradzie?
Zdrada w związku – dlaczego partner wdaje się w romans?
Statystyki rozwodów w Polsce wykazują, że już około 1/3 małżeństw się rozpada. Co więcej – coraz częściej dotyczy to par, które są ze sobą krócej niż 5 lat. Jedną z przyczyn, które prowadzą do zakończenia związku jest zdrada.
Badania prowadzone przez CBOS w 2011 roku wykazały, że aż 38% ankietowanych zna osobę, która będąc w związku, nawiązuje kontakty fizyczne z kimś innym.
Dlaczego tak się dzieje? Wyjaśnienia można szukać między innymi w teorii przywiązania, zgodnie z którą na jakość więzi wpływa dostępność emocjonalna partnera oraz zdolność odpowiadania na potrzeby, określana jako responsywność. Osoba w udanym związku czuje, że może liczyć wsparcie, gdy pojawi się taka potrzeba. Ma także pewność, że jest ważna i potrzebna partnerowi – czuje docenienie, troskę i bliskość. Wykształciła ona w związku zaufanie i tak zwany bezpieczny styl przywiązania. Jednak u wielu osób, w wyniku negatywnych doświadczeń, rozwinęły się również style, w których dominuje czujność, dystans, czy lęk.
Style przywiązania
Amerykański psychoanalityk John Bowlby wraz ze współpracownicą Mary Ainsworth opisali łącznie 3 podstawowe style przywiązania, do których zaliczamy:
- Styl przywiązania bezpieczny – charakteryzuje się ufnością i przekonaniem, że można liczyć na wsparcie ze strony partnera. Dąży do bliskości i czuje, że zasługuje na miłość. Ten typ przywiązania wykształca się wtedy, gdy partner okazuje troskę, czułość i wrażliwość na potrzeby.
- Styl przywiązania lękowo-unikający – osoby z tym stylem mają tendencję do budowania relacji pełnych dystansu i czujności. Charakteryzuje je samowystarczalność i niezależność emocjonalna. Pomimo pragnienia bliskości równie silny jest u nich lęk przed utratą i odrzuceniem, co może prowadzić do wycofywania się z relacji w obliczu problemów. Często rozwija się, gdy partner jest kontrolujący lub obojętny.
- Styl przywiązania lękowo-ambiwalentny – w relacjach budowanych na tym wzorcu nie ma pewności co do tego, że bliska osoba okaże wsparcie w obliczu problemów. Istnieje duże natężenie niepokoju wewnętrznego i brak stabilności związku. Charakterystyczne są skrajne emocje o dużym natężeniu – gniew, zazdrość, podejrzliwość. Związki służą przede wszystkim zaspokojeniu własnych potrzeb, co może być impulsem do szukania innych relacji z obawy przed samotnością. Ten styl jest efektem niespójności w zachowania partnera.
Osoba, która dopuszcza się zdrady, przestaje widzieć w partnerze bezpieczną przystań – ma poczucie, że nie reaguje on na potrzeby i nie okazuje empatii. To prowadzi do postrzegania związku jako nieszczęśliwego i skutkuje odczuwaniem złości i osamotnienia, wywołuje kryzys i skończyć się nawiązywaniem romansu.
Jakie konsekwencje niesie zdrada w związku?
Zdrada w związku w pierwszej kolejności wywołuje szok i niedowierzanie, a później prowadzi do wystąpienia ambiwalentnych uczuć. Z jednej strony w reakcji na niewierność partnera pojawia się rozpacz, gniew, poczucie niesprawiedliwości i bunt. Jednak z drugiej – żywiona wcześniej miłość również nie wygasła.
Dokonanie odkrycia o romansie partnera prowadzi do zniszczenia poczucia porządku i sprawiedliwości na świecie, spadku poczucia własnej wartości i utraty szacunku do samego siebie. W efekcie zdrady może także pojawić się kryzys tożsamości – zdradzona osoba nie jest już pewna tego, kim jest i nie wie, komu może tak naprawdę ufać. Prowadzi to do izolowania się od bliskich osób. Ciężko także kontrolować natłok negatywnych myśli, które pojawiają się wskutek niewierności partnera. To z kolei może prowadzić m.in. do impulsywnych zachowań lub zaburzeń lękowych i depresyjnych.
Różnice w reakcji na zdradę u kobiet i mężczyzn
Zdradzane kobiety przejawiają inne reakcje niż zdradzani mężczyźni, a różnice przejawiają się w następujących obszarach:
- Zdradzane kobiety czują się niewystarczająco atrakcyjne fizycznie, natomiast mężczyźni podważają swoją sprawność seksualną.
- Mężczyźni przypisują mniejsze znaczenie problemom komunikacyjnym, czy niezaspokojonym potrzebom emocjonalnym – mają tendencję do interpretowania zdrady przez pryzmat seksualności.
- Po odkryciu zdrady u kobiet dochodzi do ruminacji, czyli ciągłego rozmyślania o szczegółach romansu i porównywaniu się do kochanki partnera. U mężczyzn częste jest tłumienie emocji i kierowanie uwagi na inne obszary życia. Mogą oni także wyładowywać swoją frustrację przez aktywność fizyczną lub zagłuszać myśli alkoholem.
U kobiet po zdradzie najbardziej intensywną emocją jest rozpacz i mają one tendencję do obwiniania siebie o niewierność partnera, co skutkuje tym, że częściej próbują ratować związek. Jeśli budowały swoje poczucie wartości na satysfakcjonującej relacji z partnerem, to mogą mieć poczucie, że cały świat im się zawalił. Natomiast u zdradzanych mężczyzn dominuje złość, która często prowadzi do chęci zakończenia relacji.
Osoba, która dopuściła się zdrady, również odczuwa wiele negatywnych emocji. Częstą przyczyną niewierności jest brak zaspokojenia potrzeb emocjonalnych w związku, osamotnienie oraz niskie poczucie własnej wartości, prowadzące do poszukiwań innych źródeł dowartościowania. Angażując się w romans czuje poczucie winy i wstyd ze względu na swoje postępowanie, a także lęk przed konsekwencjami. Po odkryciu zdrady charakterystyczne jest pragnienie cofnięcia czasu oraz wewnętrzny dysonans. Partnerzy oddalali się od siebie jeszcze przed zaangażowaniem w zdradę, ale bliska więź nie została całkiem zerwana i oglądanie bólu zdradzonej osoby wywołuje ogrom cierpienia.
Szczęśliwy związek po zdradzie – czy to możliwe?
Według modelu AIRM (Attachment Injury Resolution Model) powiązanego z podejściem terapeutycznych EFT (Skoncentrowanym Na Emocjach) – zdrada to naruszenie więzi, które niszczy zaufanie i aktywuje w zdradzonym partnerze wiele negatywnych emocji i lęków. To bolesne doświadczenie, które wywołuje poważny kryzys w każdym związku. W jej wyniku pojawia się wiele trudnych emocji oraz wewnętrzny konflikt. Dotyczy on tego, czy lepiej się rozstać, czy zawalczyć jeszcze o związek. Informacja o niewierności partnera jest szokująca i bolesna, jednak nie zawsze oznacza koniec relacji. Jeśli pomimo romansu partnerzy zdecydują, że nadal chcą być razem, to czeka ich długi proces odbudowywania relacji – zdrada to wieloaspektowy problem, a problemy w związku najprawdopodobniej kumulowały się, zanim do niej doszło.
Sue Johnson, ceniona terapeutka par pracująca w nurcie EFT prowadziła ze swoim zespołem badania, które wykazały, że aż 65% par może obudować szczęśliwy związek po zdradzie.
Praca nad tym trudnym doświadczeniem może doprowadzić do ukształtowania zupełnie nowego poziomu bliskości i zaufania. Jednak nie można czekać, aż “czas zagoi rany” – próby powrotu do związku z tłumionymi emocjami, bez rozmów na temat tego co się wydarzyło, są skazane na porażkę.
Jak odbudować szczęśliwy związek po zdradzie
Aby osiągnąć szczęśliwy związek po zdradzie, partnerzy powinni dążyć do odkrycia wszystkich źródeł problemów. Jednocześnie powinni oni wykazać autentyczne zainteresowanie cierpieniem drugiej osoby. To właśnie brak otwartego mówienia o swoich potrzebach oraz tłumienie odczuwanych emocji często prowadzi do wzajemnego oddalenia się od siebie i nawiązywania innych relacji romantycznych. Należy uświadomić sobie, że relacja wymaga ciągłej pracy i pielęgnowania każdego dnia. Ważne jest także wyrażanie swoich emocji w sposób konstruktywny, bez wpędzania w poczucie winy. Takie podejście pozwala uniknąć wielu konfliktów i jest okazją do zbliżenia.
Partnerzy, którzy chcą naprawić swój związek, muszą wypracować autentyczne przebaczenie i uwolnić się od negatywnych emocji – rozpaczy, złości, wiecznych pretensji, czy chęci zemsty. Związek już nigdy nie będzie taki sam jak przed zdradą, ale przepracowanie trudnych emocji może doprowadzić do pogłębienia więzi i większej autentyczności.
Jak naprawić związek? Terapia EFT
Podczas odbudowywania związku po zdradzie warto skorzystać z terapii dla par. Wsparcie doświadczonego psychoterapeuty pomoże dotrzeć do sedna wszystkich problemów w związku i przepracować doświadczany ból. W ośrodku SopTkanie oferujemy terapię EFT (Terapię Skoncentrowaną Na Emocjach), która skupia się na jakości więzi emocjonalnej między partnerami. Pozwala ona na osiągnięcie większej bliskości i zaufania. Badania potwierdziły, że ten nurt terapii dla par, zaprojektowany specjalnie do rozwiązywania kryzysów w bliskich relacjach, jest niemal dwa razy skuteczniejszy niż inne metody.
W trakcie spotkań prowadzonych w nurcie EFT pracują oni nad poznawaniem i wyrażaniem swoich emocji. Efekty tej pracy dają zrozumienie i pozwalają budować bardziej satysfakcjonujący związek. Terapeuta pomaga zrozumieć, co właściwie wydarzyło się w związku i pomaga zidentyfikować szkodliwy cykl interakcji z partnerem. Czuwa nad tym, aby przepracowywanie problemu odbywało się przy wzajemnym zrozumieniu, a nie przerzucaniu się oskarżeniami. EFT pomaga także poradzić sobie z trudnymi emocjami – zarówno gniewem i rozpaczą u zdradzonego, jak i wstydem i poczuciem winy u zdradzającego.
Według badań przeprowadzonych przez Międzynarodowe Centrum Doskonałości w Terapii Skoncentrowanej na Emocjach (ICEEFT) – około 75% par odczuwa uzdrowienie relacji po pełnym cyklu terapii EFT, która zakłada 15-25 sesji terapeutycznych.
Źródła:
- Corey M.A., (1992), Dlaczego mężczyźni zdradzają, Wydawnictwo StudioAWA, Warszawa
- Sautter C., Sautter A.,(2012), Gdy opadną maski. Terapia związków, Wydawnictwo Poslkiej Prowincji Dominikanów, Poznań
- Starowicz L, (2015), Wszytko da się naprawić, Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa
- Starowicz L., (2012), O miłości, Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa
- Willi J., (1996), Związek Dwojga. Psychoanaliza pary, Wydawnictwo Jacek Santorski & CO, Warszawa
- Rostowski J., (1987), Zarys psychologii małżeństwa, Wydawnictwo PWN, Warszawa
- Wojciszke B., (2003), Psychologia miłości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk